ایشان معتقد بودند رژیم پهلوی باعث شده بود دانشگاهها پیشرفت نكنند، لذا می فرمودند: «اینها دانشگاهها را با هر قدرتی كه داشتند عقب نگه میداشتند، نمیگذاشتند كه اساتید ما، درست بچههای ما را تعلیم كنند این هم برای این بود كه میدیدند اگر چنانچه دانشگاه بطور صحیح عمل كند، مستقل باشد، بعد كه این جوانها كه از دانشگاه بیرون بیایند ضد استعمار بیرون میآیند». 

چنانچه ملاحظه میشود در اندیشه ی امام، دانشگاه نقشی اساسی را در دادن فكر سیاسی ـ اجتماعی به دانشجو دارا میباشد، از این رو میفرمودند: «نقش دانشگاهها در هر كشوری ساختن انسان است.

ممكن است از دانشگاه انسان خارج بشود كه یك كشور را نجات بدهد و ممكن است كه یك انسان درست بشود كه كشور را به هلاكت بكشاند». 

از نظر حضرت امام، اساتید دانشگاه ضمن انجام وظایف استادی میتوانند در تربیت دانشجویان نقش مؤثری ایفا نمایند. ایشان میفرمایند: «ما اساتید دانشگاهی را میخواهیم كه آن اساتید بتوانند مغزهای جوانهای ما را مستقل بار بیاورند.» ایشان همچنین خطاب به اساتید دانشگاهها میفرمایند: «اساتید دانشگاه اگر واقعاً علاقه مندند كه این كشور دوباره برنگردد به اوضاع سابق، باید مواظب باشند.

دانشگاهی ها، اساتید مواظب خودشان باشند، در تربیت و مواظب بچه ها و جو آنها باشند در كارهایی كه میكنند». 

دانشجو و اقشار دیگر

از دید امام خمینی دانشجو یك قشر آگاهی است كه میتواند در اجتماع نقش مؤثری ایفا نماید، اما ایشان معتقد است دانشجو برای اینكه بتواند نقش خود را كامل نماید باید در كنار سایر اقشار اجتماعی از جمله روحانیون، بازاریان، نظامیان و عامه مردم باشد.

دانشگاه مبدا همه تحولات است

دانشگاه مبدا همه تحولات است. مقدرات این مملكت دست این دانشگاهیهاست. از دانشگاه باید سرنوشت‏یك ملت تعیین بشود. دانشگاه یك كشورى اگر اصلاح شود، آن كشور اصلاح مى‏شود. اساتید دانشگاه بدانند كه اگر چنانچه دانشگاه را بسازند، كشورشان را بیمه‏كرده‏اند تا آخر.

باید این مساله را دنبال كنیم كه دانشگاه اسلامى شود تا براى كشور ما مفیدگردد. باید قبل از هر چیز دانشگاه اسلامى باشد ؛ براى این كه كشور هر چه صدمه خورده‏است از كسانى بوده كه اسلام را نمى‏شناخته‏اند.

معنى اسلامى‏شدن دانشگاه این است كه استقلال پیدا كند، و خودش را از غرب‏جدا كند، و خودش را از وابستگى به شرق جدا كند؛ و یك مملكت مستقل، یك‏دانشگاه مستقل، یك فرهنگ مستقل داشته باشیم.

شما دانشجوهاى عزیز! خودتان در صدد این باشید كه از غربزدگى بیرون بیایید. این گمشده خودتان را پیدا كنید، گمشده شما خودتان هستید. دانشگاه را باید شما رو به خدا ببرید، رو به معنویت ببرید ؛ و همه درسها هم‏خوانده بشود، همه درسها هم براى خدا خوانده بشود.

 شما دانشگاهیها كوشش كنید كه انسان درست كنید؛ اگر انسان درست كردیدمملكت‏خودتان را نجاد مى‏دهد. دانشگاهها را مركز تربیت قرار دهید ؛ علاوه بر دانش، تربیت لازم است ؛ اگریك دانشمندى تربیت نداشته باشد مضر است. دانشگاه باید مركز درست كردن انسان باشد.

اگر دانشگاه واقعا دانشگاه باشد، و دانشگاه اسلامى باشد ؛ یعنى در كنارتحصیلات، تهذیب هم در آنجا متحقق باشد، تعهد هم باشد، یك كشورى را اینهامى‏توانند به سعادت برسانند.

دانشگاه خوب، یك ملت را سعادتمند مى‏كند و دانشگاه غیراسلامى، دانشگاه‏ بد، یك ملت را عقب مى‏زند. (1)

پیوند حوزه و دانشگاه

استقلال كشور ما منوط به استقلال همین دانشگاهها و فیضیه‏هاست.

توجه داشته باشید كه اگر دانشگاه و فیضیه اصلاح بشود، كشور شما استقلال خودش‏را بیمه مى‏كند. از دانشگاه - چه دانشگاه علوم قدیمه، چه دانشگاه علوم جدیده از دانشگاه‏سعادت یك ملت، و در مقابل سعادت شقاوت یك ملت‏سرچشمه مى‏گیرد.

 باید از حوزه‏هاى علمیه، یك عالمى به تمام معنا متعهد بیرون بیاید، و مركزساخت انسان باشد؛ و دانشگاه هم مركز ساخت انسان باید باشد.

دانشگاهیان و جوانان برومند عزیز، هر چه بیشتر با روحانیان و طلاب علوم‏اسلامى پیوند دوستى و تفاهم را محكمتر و استوارتر سازند، و از نقشه‏ها وتوطئه‏هاى دشمن غدار غافل نباشند.

تلاش كنید جهات دینى را در دانشگاه بیشتر كنید. دانشگاه پیوند خودش را به فیضیه محكم كند، و فیضیه محكم كند پیوستگى خودش‏را به دانشگاه.  

آرامش در دانشگاه

اگر آرامش در دانشگاه نباشد، و در محیطهای تعلیمی نباشد، چطور امکان دارد که متفکران افکار خودشان را به جوانان ما صادر کنند و مغزهای آنها را متفکر و متخصص بار بیاورند؟

اگر دانشگاهها خالی از مردانی دانشمند و متخصص شوند، اجانب منفعت طلب چون سرطان در تمام کشور ریشه دوانده ، و زمام امور اقتصادی و علمی ما را به دست می گیرند و سرپرستی می کنند.

مهمترین عامل در کسب خودکفایی و بازسازی، توسعه مراکز علمی و تحقیقاتی و تمرکز و هدایت امکانات، و تشویق همه جانبه مخترعین و مکتشفین و نیروهای متعهد و متخصصی است که شهامت مبارزه با جهل را دارند، و از لاک نگرش انحصاری علم به غرب و شرق بدر آمده ، و نشان داده اند که می توانند کشور را روی پای خود نگه دارند. (2)

نتیجه گیری

با توجه به نظریه هایی كه مطرح شد و با مرور اندیشه های حضرت امام می توان گفت كه امام به دانشجویان به عنوان یك قشر بسیار مهم نظر داشتند و معتقد بودند كه اگر دانشجویان بتوانند در دانشگاه علم و ایمان را با یكدیگر همراه سازند میتوانند به عنوان یك قشر تحصیل كرده محور «روشنگری» اجتماعی را بدست گیرند.

 به عبارت دیگر دانشجو از نظر امام عامل «روشنگری اجتماعی» است و زمانی میتواند موفق باشد كه بتواند آگاهی خود را در مسیر ارزشهای الهی بكار گیرد و خود را از اقشار دیگر و به ویژه روحانیون جدا نسازد.

 میتوان گفت بخش مهمی از اظهارات امام دربارهی دانشجویان به دانشجویان كشورهای تحت سلطه استعمار برمی گردد و ایشان یكی از مهمترین روشنگریهای دانشجویان را آگاه ساختن مردم از نقشه های استعماری میدانند و معتقداند دانشجویان عموماً ضد استعمار هستند.  (3)

در نتیجه باید قشر دانشجو قدر فرصتهای خود را دانسته و در ارتقای سطح کیفی و کمی وضعیت علمی جامعه تلاش کند و همیشه در مسیر الهی قدم بردارد تا به سعادت ابدی برسد و باعث روشن گری دیگر گروههای جامعه گردد.

پی نوشتها :

1.     پایگاه شهید آوینی

2.     سایت دانشگاه امام خمینی ره

3.     فصل نامه  دانشگاه اسلامی شماره 15

تهیه و فرآوری : جواد دلاوری ، گروه حوزه علمیه تبیان